Bahiste hız arttı, gürültü de büyüdü. Bu yüzden basit ama tutarlı ölçüler arıyoruz. ELO ve Glicko bu ihtiyaca iyi yanıt verir. Çünkü iki sistem de tek sayıyla güç fikrini özetler. Üstelik akışkan veriyle güncellenir. Dolayısıyla form değişince sayı da değişir. Ben bu sayıyı çıpa gibi kullanırım. Sonra pazara dönüp fiyatla karşılaştırırım. Aradaki farkı ise değer veya uyarı olarak işaretlerim. Böylece duygu geri çekilir ve karar netleşir.

Ayrıca bu sistemler farklı liglere uyum sağlar. Futbol, basketbol ve espor için ölçeklenebilirler. Yine de amaç skor ezberlemek değildir. Amaç, güç farkını olasılığa çevirmektir. Ardından marjı temizleyip rasyonel birim seçmektir. Ben yıllardır bu adımları küçük bir hat boyunca yürütürüm. Bu hat kısadır ama sağlamdır. Sonuç olarak risk daha öngörülebilir görünür.

ELO’nun kalbi: beklenen skor, K faktörü ve ev avantajı

ELO iki basit fikre dayanır. Birincisi, beklenen skor bileşenidir. İkincisi, gerçekleşen sonuca göre düzeltmedir. İki takımın ELO farkı beklentiyi verir. Favori bekleneni tutturursa puan az yer değiştirir. Sürpriz olursa değişim büyür. Çünkü model şoklara duyarlıdır. Bu sayede yeni bilgi hızla içeri girer. Ben K faktörünü bu nedenle dikkatle seçerim. Çok büyük olursa gürültü büyür. Çok küçük olursa model ağırlaşır.

Ev avantajı ayrıca hesaba girer. Ev sahibi için küçük bir puan eklerim. Deplasman için aynı puanı çıkarırım. Bu fark her ligde değişir. Dolayısıyla lig başında kalibre ederim. Sonra üç haftada bir kontrol ederim. Eğer seyirci etkisi azaldıysa düşürürüm. Eğer tempo arttıysa yükseltirim. Bu küçük ayar, sonuç kalitesini ciddi biçimde etkiler.

Glicko ve Glicko-2: belirsizliği ölçmek, hızı doğru ayarlamak

Glicko, ELO’nun zayıf bıraktığı bir alanı güçlendirir. Belirsizliği sayıya döker. Buna RD, yani Rating Deviation denir. RD yükseldiyse bilgi azdır. RD düştüyse bilgi sağlamdır. Böylece yeni gelen maça etkisini buna göre ayarlarsınız. Çok maç kaçıran takımda RD büyür. Bir maçla bile rating daha fazla oynar. Ben bu esnekliği canlı tempoda severim. Çünkü model, gerçek hayata yakın hareket eder.

Glicko-2 bir parametre daha ekler. Volatilite değişkenini izler. Bazı takımlar formu sert dalgalandırır. Bazıları sabit yürür. Volatilite bunu yakalar. Dolayısıyla güncelleme hızı bağlama göre değişir. Ben turnuva başlarında Glicko-2 kullanırım. Çünkü belirsizlik yüksektir. Sezon ortasında ise ELO da yeterli olur. Sonuç olarak araç setini fikstüre göre karma kullanırım.

Puanı olasılığa dönüştürmek ve fiyatla karşılaştırmak

Derece farkını tek başına okumak yetmez. Farkı olasılığa çevirmek gerekir. Ben burada lojistik eğri kullanırım. Fark yükseldikçe favori olasılığı artar. Ancak tavan yoktur; 1’e yaklaşır. Sonra ev avantajı ve sakatlık gibi küçük düzeltmeler eklerim. Böylece maç için üç sonuç olasılığı doğar. Ev, beraberlik ve deplasman için ayrı değer çıkar.

Şimdi sıra pazara gelir. Oranları olasılığa çeviririm. Toplamı normalize ederek marjı temizlerim. Kendi olasılıklarımla kıyaslarım. Eğer fark anlamlı ise “edge” oluşur. Edge küçükse pas geçerim. Çünkü sürtünme maliyeti gerçektir. Edge belirginsa küçük birimle denerim. Bu adımı da kayıt defterine işlerim. Kısa ama kurallı bir rutin, istikrarı büyütür.

Pazar eşlemesi: 1X2, Asya handikap ve toplam gol

ELO ve Glicko en net faydayı 1X2’de verir. Ancak handikap pazarı da değerlidir. Puan farkını beklenen gol farkına eşlemek mümkündür. Bu eşleme doğrudan değildir. Fakat lig ortalaması ve tempo yardımıyla köprü kurulur. Ben küçük bir kalibrasyon tabloyu tutarım. “Puan farkı → gol farkı.” Böylece AH çizgisine daha güvenerek yaklaşırım.

Toplam gol pazarında dikkat artar. ELO güç farkını anlatır ama tempo veya şut kalitesini anlatmaz. Bu yüzden xG veya şut verisi eklerim. Önce maçın gol yoğunluğunu tahmin ederim. Sonra sonuç olasılıklarıyla uyumuna bakarım. Eğer iki kalem aynı yöne işaret ederse adım atarım. Aksi yönde ise küçük kalırım ya da pas geçerim. Bu disiplin, duyguyu dizginler.

Veri boru hattı: güncelleme sıklığı, filtreler ve temizlik

Model kadar veri borusu da önemlidir. Ben her maç güncellemesini üç blokta yaparım. Son skorlar, kadro etkisi, ev-dep ayrımı. Ardından anlık RD veya K güncellemeleri gelir. Eğer takım rotasyon yaptıysa etkisini sınırlı tutarım. Çünkü tek maç her şeyi anlatmaz. Yine de art arda değişimler güçlü bir sinyaldir. O sinyali not ederim ve ağırlığı yükseltirim.

Ayrıca zayıf liglerde veri gürültülüdür. Hakem ve saha etkisi çok büyür. Bu durumda K veya RD’yi kısarım. Güncelleme hızını düşürürüm. Böylece yalancı trendler kapanmaz. Üstelik sezon başı ile ortasını ayrı kalibre ederim. Çünkü başta bilgi azdır. Ortada ise bilgi boldur. Aynı ayar, iki dönemde farklı sonuç verir.

Benim saha rutinim: küçük bir örnek ve karar ağacı

Pratik bir akış anlatayım. Önce iki takımın güncel puanını alırım. Ev avantajını ekler ve farkı hesaplarım. Farkı lojistik eğriye koyarım. İlk olasılık seti çıkar. Sonra sakatlık ve rotasyon notlarını işlerim. Farka küçük, yönlü bir düzeltme uygularım. Ardından pazarı açar ve marjı temizlerim. Kendi olasılığım ile pazar olasılığı arasındaki farkı ölçerim.

Eğer fark %3 altında ise pas geçerim. %3–%6 arasıysa küçük birim denerim. %6 üstünde ise birim biraz artar. Yine de tavan hep sabittir. Ayrıca canlıya geçersem gecikmeyi izlerim. Glicko-2’de RD yüksekse temkin artar. Çünkü belirsizlik büyüktür. Bu akış sıkıcı görünür. Fakat uzun vadede sinirleri korur. Benim defterde de bu sakin hat kazandırır.

Sık yapılan hatalar ve pratik düzeltmeler

İlk hata, K’yi aşırı büyütmektir. Model rüzgârda savrulur. Çözüm, kademeli ayardır. Sezon başı yüksek, orta bölüm düşük K kullanın. İkinci hata, berabere olasılığını ezmektir. Bazı liglerde beraberlik yüksektir. Lojistik dönüşümde bu paya yer açın. Ben lig bazlı beraberlik çıpası tutarım. Çıpa değişirse model de güncellenir.

Üçüncü hata, RD’yi görmezden gelmektir. Belirsizlik yok sayılınca sonuç şişer. Çözüm, stake’i RD ile ilişkilendirmektir. RD yüksekse birim düşer. RD düşükse birim biraz esner. Dördüncü hata, tek pazara kilitlenmektir. Değer bazen AH’de doğar. Bazen toplam golde parlar. Pencereleri gezin ve farkı ölçün. Bu esneklik, gereksiz hatayı keser.

Gelişmiş ayarlar: form ağırlığı, evrilen ev avantajı ve hibrit modeller

Form etkisi inkar edilmez. Ancak küçük ölçekle eklenmelidir. Ben son beş maça düşük bir ağırlık veririm. Sezonun kalanına daha yüksek ağırlık veririm. Böylece gürültü kontrol edilir. Ev avantajını da dinamik tutarım. Seyirci kısıtı veya zemin değişince hızlı ayar yaparım. Rakamsal küçük dokunuş, sonuçta büyük fark yaratır.

Hibrit yaklaşım da güçlüdür. ELO/Glicko, “kim daha iyi” sorusunu çözer. xG, “nasıl kazanır” sorusunu anlatır. Ben iki kaynağı birleştiririm. Önce güç farkını kurarım. Sonra kaliteyle yönü doğrularım. Uyum varsa aksiyon alırım. Çelişki varsa beklerim. Bu ikili, sahada beni çok kez korudu.

Sonuç: basit bir sayıdan disiplinli bir stratejiye

ELO ve Glicko tek başına mucize değildir. Fakat doğru kullanıldığında güçlü bir çıpadır. Gücü olasılığa çevirir ve fiyatla konuşturur. Sonrası disiplin işidir. Marj temizlenir, birim ayarlanır ve kayıt tutulur. Benim tüm akışım bu kadar basittir. Basit ama tekrarlanabilir bir çizgidir.

Siz de bugün küçük başlayın. Bir ligi seçin ve puanları güncelleyin. Ev avantajını kalibre edin. Lojistik dönüşümle olasılık üretin. Marjı temizleyin ve farkı ölçün. Sonra küçük birimle deneyin. Sonuçları deftere yazın ve haftalık kalibre edin. Kısa sürede desen belirir. Hata küçülür ve özgüven artar. Disiplin kalır ve bahis, nihayet ölçülebilir bir zeminde yürür.